Aspirino - reĝo aŭ reĝino?
Se inter ĉiuj medikamentoj oni devus elekti reĝon, tiam oni certe devus elekti aspirinon. Aŭ, se vi preferas, reĝinon, konsidere al ĝia nomo mem. Ĝi estas ja la plej uzata kuracilo tra la mondo, kaj kvankam pasadas la tempo, ĝi ne perdas sian utilecon; male, tagon post tago, novaj esploroj pli...
2/454
16-04-2017
03:58
Signifoplena atingo de nia civilizacio: "Habeas corpus" por ĉimpanzo
“Habeas corpus” estas jura dispono, kiu ekzistas ekde la 17-a jarcento, unuafoje en Anglio. Ĝi estas garantio kontraŭ arbitraj, maljustaj punoj al individuoj, kontraŭ fundamentaj homaj rajtoj. Tiu latina esprimo signifas “Havu vian korpon”, tio estas, “Vi rajtas disponi vian korpon”.
3/454
21-04-2017
04:12
"La eta princo" en la tupia lingvo
La libro “La Eta Princo” estas konata en la tuta mondo. La aῠtoro, la franco Antono Saint-Exupéry (1900-1944), publikigis ĝin unuafoje en Usono, en la jaro 1943. Tiam furiozis la Dua Mondmilito kaj li estis aviadila militpiloto. La verko estas poezieca fabelo pri homvaloroj kaj amo.
4/454
30-04-2017
04:33
Bela feliso en Ameriko
Antaŭ kelkaj semajnoj publikiĝis en Brazilo faka libro pri la plej impona feliso en Ameriko: la tiel nomata makul-jaguaro. La libron produktis grupo de biologiisto, ĵurnalisto kaj fotografiisto, kiuj partoprenas Instituton pri Esplorado kaj Konservado de Karnovoraj Mamuloj.
5/454
07-05-2017
04:31
Bona ideo: Kluboj de legado
En Brazilo, la loĝantaro ankoraῠ ne kutimas regule legi librojn, ĝenerale. Relative malmultaj homoj legas pli ol unu, du librojn en ĉiu jaro. Tamen, la kvanto da legemuloj malrapide kreskadas, dum la lastaj jaroj.
6/454
14-05-2017
04:28
Muzeo Camille Claudel
La kulturkajeroj de ĵurnaloj tra la mondo informas lastatempe pri la inaῠguro de Muzeo Camille Claudel, en la franca urbo Nogent-sur-Seine, 100 kilometrojn sudoriente de Parizo. Ĝi estas efektive interesa okazaĵo en la kampo de tutmonda arto. Fine, al tiu granda artistino oni donas dignan pli...
7/454
21-05-2017
05:47
Se ĝi ne estus tragika, ĝi estus komika
La serioza, prestiĝa usona medicina retejo medscape.com publikigis antaŭ nelonge artikolon, kiu elvokas du kontraŭajn sentojn en la leganto – unue li emas ridi, poste profunde bedaŭri (aŭ inverse, se vi preferas). Ĝia titolo estas, tute rekte: “Ĉu Oni pli...
8/454
28-05-2017
05:02
Estas tempo de persimono
La urbo Mogi das Cruzes situas en la orienta regiono de ŝtato San-Paῠlo, en Brazilo, 60 kilometrojn for de la ŝtata ĉefurbo. Fondis ĝin pioniroj, kiuj envenis de marbordo en la kontinentan kamparon, serĉe de gemoj kaj oro, en la 16-a jarcento. Antaῠ ĉirkaῠ cent jaroj, japanaj enmigrintoj pli...
9/454
04-06-2017
04:26
Lerni lingvon por peti bieron?
La programo de la Pola Retradio en la 30-a de majo 2017 elsendis riĉenhavan, pensigan intervjuon kun Maciej Jaskot. Kiel poligloto kaj lingvoinstruisto (kaj regula parolisto en la Pola Retradio mem), li raportis pri sia partopreno en konferencoj pri lingvoinstruado en Pollando kaj Bulgarujo, antaῠ pli...
10/454
10-06-2017
05:00
Jubileo de grava verko
Ĉi tiu jaro 2017 estas aparte grava por la moderna literaturo. Dum ĉi tiu jaro oni celebras la 50-jaran jubileon de unu el la plej elstaraj verkoj en la 20-a jarcento: “Cent Jaroj da Soleco”. Mi jam skribis-parolis pri tio en la Esperanta Retradio, je la unua de marto, sed mi petas permeson pli...
11/454
18-06-2017
04:02
Jogo: nemateria riĉaĵo de la homaro
En la jaro 2014, la Organizo de Unuiĝintaj Nacioj deklaris, ke la 21-a de junio estas “Internacia Tago de Jogo”. En la monato decembro 2016, Unesko (la Organizo de Unuiĝintaj Nacioj por Edukado, Scienco kaj Kulturo) deklaris, ke Jogo estas Nemateria Riĉaĵo de la Homaro. Tiun decidon faris pli...
12/454
24-06-2017
04:23
Ĉu la homo konas sian planedon?
Unu el la rezultoj de la scienca esplorado estas montri, ke ni homoj ne bone konas nian planedon. Dum la produktado de sia libro “Genezo”, antaŭ kelkaj jaroj, la brazila fotografiisto Sebastião Salgado konstatis, ke preskaŭ duono de la tersurfaco neniam estis vizitita de iu pli...
13/454
25-06-2017
04:12
Sojo, la sankta grajno
Mi petas permeson por reveni al ĉi tiu temo (jam traktita ĉi tie antaῠ kelkaj monatoj), ĉar lastatempaj ekonomiaj informoj en Brazilo montras, kiel laboremaj sektoroj en la socio sukcesas, malgraῠ la katastrofa fiagado de politikistoj. Precipe la agrokulturo montras, ke la kampoj prosperas, pli...
14/454
25-06-2017
04:55
Inter plendado kaj apogado, kion elekti?
De tempo al tempo saltetas en la Esperanta gazetaro kaj interretejoj aludoj kaj komentoj pri la iom-post-ioma malkreskado de la membroj de Universala Esperanto-Asocio. Kaj ne nur tie. Certe tio okazas ankaŭ en multaj aliaj Esperanto-asocioj, tradicie formitaj per aliĝo de anoj pagantaj monatan pli...
15/454
25-06-2017
03:52
Omego-3, omego-6 kaj la cerbo
De longa tempo oni scis, ke fiŝoj estas grava parto de sana dieto. Ili estas elstara elemento en la konata “mediteranea dieto”. Ili bonfaras al la koro kaj al la sangocirkulado, interalie. Granda parto de tiu saniga efiko atribuiĝas al fiŝoleo, en kiu troviĝas poli-nesaturitaj gras-oleoj, pli...
16/454
25-07-2017
05:19
NASK kiel valora iniciato en Esperantujo
De pluraj jaroj mi intencis partopreni en la Nord-Amerika Somera Kursaro de Esperanto (NASK), en Usono. Pro diversaj kialoj, mi prokrastis tiun decidon. Fine, en ĉi tiu jaro 2017 mi flugis al la bela urbo Raleigh, en Norda Karolino, por 8-taga nekutima plonĝado en Esperantujo. Ĝi estis vere pli...
17/454
30-07-2017
04:20
Trezoro liveris al ni trezoron
De tempo al tempo, aperas en nia Esperanta mondo vere atentindaj novaĵoj. Meze de Eŭropsomeraj kongresoj kaj aliaj eventoj, ni tamen ne preterlasu ion, kio meritas komenton kaj pripensadon. Temas pri la reapero de Unesko-Kuriero en nia lingvo.
18/454
06-08-2017
04:26
Doktoriĝa disertacio en la keĉua lingvo
En la monato marto 2017 okazis en la akademieca mondo, en Hispanujo, fakto plena de riĉa simbola signifo. En la Universitato Pablo de Otavide, en Sevilo, perua antropologo Carmen Escalante prezentis sian disertacion por doktoriĝo en la keĉua lingvo. Post pluraj jarcentoj, tio estis la unua fojo, pli...
19/454
13-08-2017
04:38
Neordinara trejnisto
Antaῠ kelkaj tagoj (la 5-an de aῠgusto), la Esperanta Retradio prezentis artikolon pri vivstilo kaj rimedoj por eviti demencon. Jen temo aktuala, kiu interesas ne nur maljunajn homojn. Tiuj preventaj rimedoj ja devas komenciĝi en frua aĝo kaj daῠri la tutan vivon. Nur tiel eblas travivi pli...
20/454
20-08-2017
04:12
Kvindek pundoj por simfonio
Antaῠ precize ducent jaroj okazis kurioza negoco en la merkato de arto, en Eῠropo. En la jaro 1817, la Filharmonia Societo de Londono pagis 50 pundojn por mendo de simfonio al tiam fama komponisto. La komponisto laboris dum kelkaj jaroj kaj fine, en 1824, oni premiere prezentis la verkon, en pli...
21/454
23-08-2017
04:56
Vivceloj kaj sano
En la 20-a jarcento, la aŭstra psikiatro Viktor Frankl, kiu travivis grandajn suferojn dum la Dua Mondmilito, elvolvis la ideon, ke la homoj devas havi firmajn vivcelojn. Nur tiel ili povas atingi feliĉon kaj transpasi malfacilaĵojn. Lia sistemo de psikoterapio baziĝas sur tia ideo.
22/454
03-09-2017
04:06
Kiom longa povas esti la vivo
Biologio estas rava scienco. Tiu fenomeno, kiun oni nomas “vivo” proponas veran fascinon. Inter vivuloj la vivodaῠro multe varias. Ekzistas insektoj, kies vivo daῠras apenaῠ kelkajn horojn; aliflanke, oni trovas vegetaĵojn, kiuj vivas dum jarmiloj.
23/454
10-09-2017
05:31
Soleco kaj sanstato
Antaῠ nelonga tempo, la konata medicinretejo medscape.com publikigis intervjuon kun Doktorino Amy Banks, fakulo pri medicino de homaj rilatoj. La kialo de la intervjuo estas freŝaj esploroj, kiuj ligis mankon de homaj kontaktoj al malsanoj. La respondoj de D-rino Banks estas pensigaj. Ni klopodu pli...
24/454
17-09-2017
04:13
Demokrataj sovaĝhundoj
Dum la lastaj jardekoj kreskadas en la tuta mondo tendenco al respekto al bestoj, kiel parto de respekto al la Naturo, entute. Tiurilate, iuj esploroj de sciencistoj pri la konduto de certaj bestoj estas tre impresaj, kaj montras, ke la distanco inter homoj kaj bestoj ne estas tiel granda, kiel pli...